Πυρηνική απειλή: Η επίθεση σε ρωσική βάση που πέρασε «απαρατήρητη» και ο εκβιασμός του Πούτιν

Πυρηνική απειλή: Η επίθεση σε ρωσική βάση που πέρασε «απαρατήρητη» και ο εκβιασμός του Πούτιν

Το πρωί της 5ης Δεκεμβρίου 2022, μια μεγάλη έκρηξη σημειώθηκε στην αεροπορική βάση Ενγκελς, περίπου 500 μίλια νοτιοανατολικά της Μόσχας.

Το αεροδρόμιο είναι μία από τις δύο κύριες βάσεις στη Ρωσία οι οποίες φιλοξενούν βομβαρδιστικά αεροσκάφη μεγάλου βεληνεκούς TU-160 Blackjacks, που τους τελευταίους δέκα μήνες απογειώνονται από το Ενγκελς φορτωμένα με κατευθυνόμενους πυραύλους, εκτοξεύοντάς τους σε ουκρανικές πόλεις.

Υπεύθυνο για το χτύπημα στη ρωσική βάση ήταν ένα ουκρανικό drone, που κατά τα φαινόμενα προκάλεσε ζημιές σε δύο TU-95 Bears, τεράστια βομβαρδιστικά με στροβιλοκινητήρες, σύμβολα της αεροπορικής ισχύος του Κρεμλίνου από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Ομως, πέρα από τους συμβολισμούς, η επίθεση ήταν σημαντική για έναν κρίσιμο λόγο, που πέρασε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητος. 

Ενα ιστορικό χτύπημα

Περίπου 6,5 χλμ. μακριά από τον διάδρομο προσγείωσης όπου σημειώθηκε η έκρηξη, σε δύο υπόγεια καταφύγια, είναι πιθανό να φυλάσσονται πυρηνικές κεφαλές. Τα Blackjacks και τα Bears σχεδιάστηκαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για πυρηνικά πλήγματα σε χώρες του ΝΑΤΟ, και διατηρούν, θεωρητικά, αυτόν τον ρόλο στα ρωσικά πολεμικά σχέδια.

Η επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Ενγκελς είναι ένα ορόσημο στη στρατιωτική ιστορία: η πρώτη αεροπορική επίθεση στον κόσμο σε πυρηνική βάση. Φυσικά οι πιθανότητες πυρηνικής έκρηξης ήταν ελάχιστες, ακόμη και αν το drone χτυπούσε απευθείας τα οχυρωμένα καταφύγια. Παρ’ όλα αυτά, η παρουσία πυρηνικών κεφαλών σε μια βάση που χρησιμοποιείται συνήθως από ρωσικά βομβαρδιστικά για επιθέσεις στην Ουκρανία είναι μια υπενθύμιση του πόσο επικίνδυνος παραμένει αυτός ο πόλεμος. Στις 26 Δεκεμβρίου, το Ενγκελς χτυπήθηκε από ακόμα ένα ουκρανικό drone, που σκότωσε τρεις στρατιωτικούς. 

Η εισβολή στην Ουκρανία συνοδεύτηκε εξ αρχής από ρωσικές απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων. Λίγες ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διαμαρτυρήθηκε ότι «οι χώρες του ΝΑΤΟ προβαίνουν σε επιθετικές ανακοινώσεις» για τη Μόσχα και διεμήνυσε ότι, εξαιτίας της στάσης αυτών των χωρών, η Ρωσία θα έθετε τις πυρηνικές δυνάμεις της σε «ειδικό καθεστώς μάχιμης υπηρεσίας».

Στους μήνες που ακολούθησαν, δεν παρατηρήθηκε καμία αναβάθμιση της επιχειρησιακής ετοιμότητας των πυρηνικών δυνάμεων, αλλά, στα ελεγχόμενα από το κράτος μέσα ενημέρωσης, οι σχεδόν καθημερινές απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων αποτέλεσαν βασικό στοιχείο της ρωσικής προπαγάνδας, επιδιώκοντας να εμπνεύσουν φόβο στις χώρες του ΝΑΤΟ, να τις αποθαρρύνουν από το να εισέλθουν στον πόλεμο και να περιορίσουν την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία.

Οι ανησυχίες για μια πιθανή πυρηνική σύρραξη, σημειώνει το Atlantic, έχουν αποτρέψει μέχρι στιγμής τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ από το να προμηθεύσουν την Ουκρανία με άρματα μάχης, αεροσκάφη και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία του πολέμου.

Εάν οι πυρηνικές απειλές ή η χρήση πυρηνικών όπλων οδηγήσουν στην ήττα της Ουκρανίας, η Ρωσία ενδέχεται να επαναλάβει την τακτική για να ασκήσει πίεση και σε άλλα κράτη.

«Στρατηγικές που θεωρούνται ανήθικες και αδιανόητες μπορεί να γίνουν κοινός τόπος». Σε αυτό το σενάριο, «τα πυρηνικά όπλα δεν θα θεωρούνται πλέον μόνο αποτρεπτικό μέσο έσχατης ανάγκης -οι εννέα χώρες που διαθέτουν θα αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη επιρροή – οι χώρες που δεν διαθέτουν θα προσπαθήσουν να αποκτήσουν- και ο παγκόσμιος κίνδυνος καταστροφικών πολέμων θα αυξηθεί εκθετικά.»

Η μεγάλη απειλή

«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μεγαλύτερη πυρηνική απειλή που αντιμετωπίζουμε είναι μια νίκη της Ρωσίας στην Ουκρανία» παρατηρεί ο συγγραφέας και αναλυτής Έρικ Σλόσερ.

Η Ρωσία διαθέτει περίπου 6.000 πυρηνικά όπλα, περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα, και για χρόνια ο Πούτιν τα παρουσίαζε ως πηγή εθνικής υπερηφάνειας.

Οι απειλές του για την πιθανή χρήση τους, κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, ήταν συχνά αντιφατικές. «Εάν απειληθεί η εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας», δήλωσε ο Πούτιν τον Σεπτέμβριο, «θα χρησιμοποιήσουμε χωρίς δισταγμό όλα τα διαθέσιμα μέσα για να προστατεύσουμε τη Ρωσία και τον λαό μας – αυτό δεν είναι μπλόφα».

Η δέσμευσή του να στηριχθεί στα πυρηνικά όπλα μόνο για άμυνα, συνοδεύεται από μία αδήλωτη απειλή: Μια απόπειρα ανάκτησης ουκρανικών εδαφών που προσαρτήθηκαν από τη Ρωσία και θεωρούνται από τον Πούτιν μέρος της Ρωσίας μπορεί να προκαλέσει πυρηνική απάντηση. Μάλιστα ο Ρώσος πρόεδρος κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ πως εκείνοι είναι που επιδίδονται σε «πυρηνικό εκβιασμό»: «όσοι προσπαθούν να μας εκβιάσουν με πυρηνικά όπλα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο ανεμοδείκτης μπορεί να γυρίσει προς το μέρος τους».

Πυρηνική απειλή: Η επίθεση σε ρωσική βάση που πέρασε «απαρατήρητη» και ο εκβιασμός του Πούτιν-2

Τον Οκτώβριο, ο Πούτιν ισχυρίστηκε ότι η Ουκρανία σχεδίαζε να εξαπολύσει πυρηνικό χτύπημα στο εσωτερικό της, πυροδοτώντας μια πυρηνική κεφαλή γεμάτη με ραδιενεργά απόβλητα, σε μία επιχείρηση προβοκάτσιας για να κατηγορηθεί η Ρωσία.

Τον Δεκέμβριο, ο Πούτιν σχολίασε ότι ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου αυξάνεται, αλλά άφησε να εννοηθεί για άλλη μια φορά πως ο πραγματικός κίνδυνος δεν προέρχεται από τη Ρωσία. «Δεν έχουμε τρελαθεί», είπε. «Γνωρίζουμε τι είναι τα πυρηνικά όπλα».

Μπορεί τα σχόλια του Πούτιν να επιδέχονται πολλαπλές ερμηνείες, αλλά τα μέσα προπαγάνδας που ελέγχει απειλούν εδώ και έναν χρόνο και «πανηγυρίζουν» προκαταβολικά για την πιθανότητα πυρηνικού πολέμου. Αυτός ο καταμερισμός στην επικοινωνία επιτρέπει στον Πούτιν να παρουσιάζεται «θεσμικός», ενώ όργανά του υποδαυλίζουν τον φόβο και κανονικοποιούν την ιδέα της χρήσης πυρηνικών όπλων για τη διάπραξη μαζικών δολοφονιών αμάχων.

«Πυρηνική ορθοδοξία»

Παράλληλα με την προώθηση του αφηγήματος για τα πυρηνικά όπλα στον Τύπο, ο Πούτιν έχει προωθήσει τη λατρεία αυτών των όπλων εντός του ρωσικού στρατού. Σε ένα βαθιά ανησυχητικό βιβλίο, με τίτλο Russian Πυρηνική Ορθοδοξία (2019), ο Ντιμίτρι Αντάμσκι, καθηγητής στη Σχολή Κυβέρνησης, Διπλωματίας και Στρατηγικής Lauder του Πανεπιστημίου Reichman στο Ισραήλ, περιγράφει την πολυετή προσπάθεια του Πούτιν να διαδώσει τις μυστικιστικές διδασκαλίες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο προσωπικό που χειρίζεται τα πυρηνικά όπλα, ως μέσο για την καλλιέργεια του πατριωτισμού, της πειθαρχίας και της υπακοής.

«Κάθε βραχίονας της πυρηνικής τριάδας έχει τον προστάτη άγιό του», σημειώνει ο Αντάμσκι, «και οι εικόνες τους κρέμονται στους τοίχους των καθαγιασμένων αρχηγείων και των διοικητηρίων».

Η σύνδεση της ρωσικής Ορθοδοξίας με τη ρωσική πυρηνική στρατηγική από τον Πούτιν βοηθά στη «νομιμοποίηση» των σχεδίων σφαγής των εχθρών του έθνους. Το 2018, ο Πούτιν έλεγε ότι η Ρωσία δεν θα προκαλούσε έναν πυρηνικό πόλεμο εναντίον του ΝΑΤΟ, αλλά αν τελικά ξεκινούσε μια πυρηνική σύρραξη, «η Ρωσία θα νικούσε»: «Εμείς ως μάρτυρες θα πάμε στον παράδεισο, ενώ αυτοί απλώς θα χαθούν, επειδή δεν θα προλάβουν καν να μετανοήσουν για τις αμαρτίες τους».

Πυρηνική απειλή: Η επίθεση σε ρωσική βάση που πέρασε «απαρατήρητη» και ο εκβιασμός του Πούτιν-3

Σύμφωνα με την προπαγάνδα του Κρεμλίνου, η επέκταση του ΝΑΤΟ αποτελεί σοβαρή στρατιωτική απειλή που δικαιολογεί τόσο τον εκσυγχρονισμό του πυρηνικού οπλοστασίου της Ρωσίας όσο και την εισβολή στην Ουκρανία.

Όταν η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε, τον Δεκέμβριο του 1991, το ΝΑΤΟ αποτελούνταν από 16 κράτη μέλη. Σήμερα αριθμεί 30 -σχεδόν τα μισά από αυτά είναι πρώην σύμμαχοι ή παλιά μέλη της Σοβιετικής Ένωσης- και δύο ακόμη κράτη, η Σουηδία και η Φινλανδία, περιμένουν την τελική έγκριση για ένταξη.

Ο ψυχολογικός αντίκτυπος στο Κρεμλίνο των νέων γραμμών στον χάρτη, των μεταβαλλόμενων συμμαχιών και της διάλυσης της «αυτοκρατορίας» είναι κατανοητός. «Αλλά το επιχείρημα ότι, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, το ΝΑΤΟ επεκτείνεται με σκοπό να επιτεθεί ή να εισβάλει στη Ρωσία είναι παράλογο», παρατηρεί ο Σλόσερ.

Οι πυρηνικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ σε αριθμούς

Το 1991, οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ διέθεταν περισσότερα από 3.000 τακτικά πυρηνικά όπλα. Σήμερα το ΝΑΤΟ διαθέτει περίπου 100, «βόμβες που θα χρειάζονταν πολλές ώρες, αν όχι ημέρες, για να τοποθετηθούν σε αεροσκάφη».

Παρότι και το Κρεμλίνο είχε υποσχεθεί το 1991 να κάνει παρόμοια περικοπή, δεν την πραγματοποίησε ποτέ. Σήμερα η Ρωσία διαθέτει περίπου 2.000 τακτικά πυρηνικά όπλα, πολλά από τα οποία εκσυγχρονίστηκαν πρόσφατα και μπορούν να τοποθετηθούν σε κατευθυνόμενους πυραύλους.

Οι μειώσεις των συμβατικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ήταν ακόμη πιο εκτεταμένες. Το 1990, οι Ηνωμένες Πολιτείες διέθεταν περίπου 5.000 άρματα μάχης με έδρα τη Γερμανία. Σήμερα δεν έχουν κανένα. Τα τελευταία 22 αμερικανικά άρματα αποσύρθηκαν από τη Γερμανία το 2013. Ο γερμανικός στρατός διέθετε περισσότερα από 7.000 άρματα μάχης στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου- σήμερα διαθέτει περίπου 225 – με δυσκολία θα χαρακτηρίζονταν ανησυχητική δύναμη για ενδεχόμενη εισβολή.

Είναι πιθανό η Ρωσία να έχει ήδη χάσει δεκαπλάσια άρματα μάχης στην Ουκρανία. «Αν και οι χώρες της Βαλτικής είναι μέλη του ΝΑΤΟ, η Λετονία, η Λιθουανία και η Εσθονία αποτελούν ακόμη μικρότερη απειλή για τη Ρωσία. Οι στρατοί τους δεν διαθέτουν ούτε ένα τανκ.»

Πυρηνική απειλή: Η επίθεση σε ρωσική βάση που πέρασε «απαρατήρητη» και ο εκβιασμός του Πούτιν-4

Μετά την καταστροφή της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, το 1945, ο Τζ. Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, ο «πατέρας της ατομικής βόμβας», προειδοποίησε ότι τα πυρηνικά όπλα «δεν είναι πολύ δύσκολο να κατασκευαστούν» και «είναι πολύ φθηνά αν κάποιος θέλει να τα κατασκευάσει».

Ο Οπενχάιμερ φοβόταν ότι πολλές χώρες θα μπορούσαν να τα κατασκευάσουν και ότι ο πυρηνικός πόλεμος θα έθετε σε κίνδυνο το μέλλον της ανθρωπότητας. Το 1963, ο πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι φοβόταν ότι σε μία δεκαετία 15 έως 25 χώρες θα μπορούσαν να διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Σε μια ομιλία που μεταδόθηκε από την τηλεόραση, είχε πει: «Σας ζητώ να αναλογιστείτε για μια στιγμή τι θα σήμαινε να υπάρχουν πυρηνικά όπλα σε τόσα πολλά χέρια, στα χέρια χωρών μεγάλων και μικρών, σταθερών και ασταθών, υπεύθυνων και ανεύθυνων, σε όλο τον κόσμο».

Ποιες χώρες έχουν πυρηνικά όπλα;

Με την σθεναρή, τότε, υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης, η Συνθήκη μη διάδοσης πυρηνικών όπλων (NPT) παρουσιάστηκε το 1968 και τέθηκε σε ισχύ δύο χρόνια αργότερα. Η ΝΡΤ έχει υπογραφεί από 191 χώρες και επιτρέπει σε πέντε από αυτές -τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Ρωσία, την Κίνα και τη Γαλλία- να κατέχουν πυρηνικά όπλα.

Αλλά απαιτεί επίσης από τις πέντε αυτές χώρες να επιδιώξουν τον πλήρη πυρηνικό αφοπλισμό. Σε αντάλλαγμα για την πρόσβαση στην ειρηνική πυρηνική ενέργεια, οι υπόλοιποι υπογράφοντες την ΝΡΤ συμφώνησαν να μην αποκτήσουν πυρηνικά όπλα.

Τρεις χώρες – Ινδία, Πακιστάν και Βόρεια Κορέα – κατασκεύασαν πυρηνικά όπλα, αψηφώντας το πνεύμα της συνθήκης, «μία χώρα το έκανε κρυφά, το Ισραήλ, τέσσερις χώρες παρέδωσαν τα πυρηνικά τους όπλα – Νότια Αφρική, Λευκορωσία, Καζακστάν και Ουκρανία – και 15 χώρες ξεκίνησαν και στη συνέχεια σταμάτησαν τα προγράμματά τους για την κατασκευή πυρηνικών όπλων» σημειώνεται στο δημοσίευμα και προστίθεται:

«Χάρη σε ένα εξαιρετικό μείγμα επιδέξιας διπλωματίας και καθαρής τύχης, οι χειρότεροι φόβοι του Οπενχάιμερ και του Κένεντι δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί.  Ωστόσο, όλα αυτά θα μπορούσαν να αλλάξουν γρήγορα, αν οι πυρηνικές απειλές, οι επιθέσεις ή ο εκβιασμός επιτρέψουν στη Ρωσία να αποκομίσει οποιοδήποτε όφελος από την εισβολή στην Ουκρανία».

Η Ιαπωνία διαθέτει άφθονο πλουτώνιο κατάλληλο για βόμβας, που έχει απομείνει από το πρόγραμμα ατομικής ενέργειας, και θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα μικρό πυρηνικό οπλοστάσιο μέσα σε ένα χρόνο. Η Νότια Κορέα θα μπορούσε να κάνει το ίδιο ίσως σε δύο χρόνια και στις 11 Ιανουαρίου ο πρόεδρός της εξέφρασε το ενδεχόμενο η χώρα του να αναγκαστεί να αποκτήσει τα δικά της πυρηνικά.

Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα αντιμετωπίζουν τώρα πυρηνικές απειλές από τη Βόρεια Κορέα και την Κίνα. Πάνω από το 70% των Νοτιοκορεατών πιστεύει ότι η χώρα τους πρέπει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και η Ιαπωνία αποφάσισε να διπλασιάσει τον στρατιωτικό της προϋπολογισμού.

Η Ταϊβάν θα μπορούσε να έχει δικά της πυρηνικά όπλα μέσα σε λίγα χρόνια από τη στιγμή που θα αποφάσιζε να τα κατασκευάσει. Η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε επίσης να τα αποκτήσει γρήγορα. Σε ένα συνέδριο στο Άμπου Ντάμπι τον Δεκέμβριο, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας ξεκαθάρισε ότι «αν το Ιράν αποκτήσει ένα λειτουργικό πυρηνικό όπλο, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά». Και αν η Σαουδική Αραβία αποκτήσει πυρηνικά όπλα, η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Αλγερία θα μπορούσαν επίσης να τα κατασκευάσουν σε μικρό χρονικό διάστημα.

«Οι θεωρίες πυρηνικής αποτροπής στηρίζονται στον ορθολογισμό και προσφέρουν ελάχιστη προστασία έναντι ηγετών που διατηρούν ψευδαισθήσεις, έχουν αυτοκτονικές τάσεις ή διακατέχονται από θρησκευτικό φανατισμό» καταλήγει το δημοσίευμα.

Πηγή Atlantic

⇒ Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr 



Πηγή άρθρου: www.kathimerini.gr