Χάρη σε νέα ευρήματα απολιθωμάτων καθώς και στην ανάλυση των αρχαίων DNA που διατηρήθηκε σε δόντια, κόκκαλα και άλλα υπολείμματα, οι επιστήμονες κατάφεραν να εκμαιεύουν σημαντικές πληροφορίες για την προέλευση του Homo Sapiens και άλλων ανθρώπων που προϋπήρξαν, σε κάποιες περιπτώσεις παράλληλα με εμάς.
Ιδού έξι από τις πιο συναρπαστικές φετινές ανακαλύψεις της ανθρώπινης προϊστορίας που διαμόρφωσαν το οικογενειακό δέντρο της ανθρωπότητας με αναπάντεχους τρόπους.
Οι πρώτοι Αμερικανοί
Οι πατημασιές που βρέθηκαν στην περιοχή που πλέον αποκαλείται Νέο Μεξικό, μοιάζουν με χθεσινές.
Δεν είναι όμως. Οι πατημασιές τοποθετούνται μεταξύ 21.000 και 23.000 χρόνια πριν, στέλνοντας προς τα πίσω την ιστορία της ανθρωπότητας στην Αμερική, την τελευταία ήπειρο που πατήθηκε από ανθρώπους.
Μέχρι πρόσφατα, υπήρχε η πεποίθηση ότι οι πρώτοι που κατοίκησαν τη Βόρεια Αμερική ήρθαν από την Ασία μέσω της Βεριγγίας, μια μεγάλη γέφυρα που κάποτε συνέδεε τις δύο ηπείρους, στο τέλος της εποχής των παγετώνων, περίπου 13.000 χρόνια πριν.
Τα ίχνη, που πιστεύεται ότι ανήκαν σε παιδιά, έγιναν σε μια εποχή όπου πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι τεράστια πέπλα πάγου είχαν σφραγίσει το ανθρώπινο πέρασμα στη Βόρεια Αμερική, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ανθρωπότητα υπήρξε εκεί νωρίτερα.
Άνθρωπος – δράκος
Η ανακάλυψη του δρακάνθρωπου χαρακτηρίστηκε ως η πιο σημαντική των τελευταίων 50 χρόνων. Το εν λόγω εύρημα αντιπροσωπεύει μια ομάδα ανθρώπων που έζησαν στην ανατολική Ασία πριν από τουλάχιστον 146.000 χρόνια. Βρέθηκε στο Χαρμπίν της βορειοανατολικής Κίνας το 1933, μα υπέπεσε στην αντίληψη των επιστημόνων μόλις τον Ιούνιο του 2021.
Το κρανίο που εντοπίστηκε συνδυάζει πρωτόγονα χαρακτηριστικά, όπως πλατιά μύτη και χαμηλά φρύδια, που μοιάζουν περισσότερο με τον Homo sapiens, συμπεριλαμβανομένων των επίπεδων και ευαίσθητων ζυγωματικών.
Οι ερευνητές ονόμασαν τη νέα ανθρωπίνη Homo longi, η οποία προέρχεται από το Heilongjiang, ή τον ποταμό Μαύρο Δράκο, την επαρχία όπου βρέθηκε το κρανίο. Στην καθομιλουμένη, έχει γίνει γνωστός ως Dragon Man από τότε που η ανακάλυψη δημοσιοποιήθηκε τον Ιούνιο.
Η ελπίδα είναι να εξαχθεί DNA ή άλλο γενετικό υλικό από το απολίθωμα για να μάθουμε περισσότερα για τον Dragon Man, ιδιαίτερα εάν μπορεί να είναι εκπρόσωπος των Denisovans, ενός ελάχιστα γνωστού και αινιγματικού ανθρώπινου πληθυσμού.
H λάσπη των σπηλαίων
Για αιώνες, οι αρχαιολόγοι ερευνούσαν τις σπηλιές για δόντια κόκκαλα και εργαλεία με την ελπίδα να σκιαγραφήσουν τον τρόπο ζωής και την μορφή των προγόνων μας.
Σήμερα, νέες τεχνικές εντοπισμού DNA διατηρημένου στο ίζημα των σπηλαίων επιτρέπουν στους επιστήμονες να μάθουν για τους πρώτους συγγενείς μας χωρίς ποτέ να χρειαστεί να βρουν απολιθώματα — μόνο τη λάσπη από τις σπηλιές όπου βρίσκονταν.
Το 2021, το ανθρώπινο πυρηνικό DNA, το οποίο περιέχει πιο λεπτομερείς πληροφορίες από το μιτοχονδριακό DNA, συλλέχθηκε για πρώτη φορά από τη σκόνη των σπηλαίων, αποκαλύπτοντας λεπτομέρειες για τη ζωή των Νεάντερταλ. Παρόμοιες τεχνικές ρίχνουν φως σε εξαφανισμένα ζώα όπως τα μαμούθ. Το περιοδικό Science το ονόμασε μια από τις ανακαλύψεις του για το 2021.
«Ο έλεγχος του ιζήματος για DNA αλλάζει το παιχνίδι για εμάς. Θα μας κατευθύνει στα σωστά μέρη, θα μας εξοικονομήσει χρόνο και πολλά χρήματα», δήλωσε η Κατερίνα Δούκα, επίκουρη καθηγήτρια αρχαιολογικής επιστήμης στο τμήμα εξελικτικής ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης και επιστημονικός συνεργάτης στο Max Planck Institute for the Science of Human History στη Γερμανία.
Πρώιμη μόδα
Στους «Flinstones», ο Φρεντ και η Μπέτι φορούσαν γούνες, ωστόσο τα αρχαιολογικά ευρήματα για το τι πράγματι φορούσαν οι πρόγονοί μας κατά την Λίθινη Εποχή είναι ελάχιστα.
Η γούνα, το δέρμα και άλλα οργανικά υλικά γενικά δεν διατηρούνται, ιδιαίτερα πέρα από 100.000 χρόνια πριν.
Ωστόσο,οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα 62 κοκάλινα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν για την επεξεργασία του δέρματος των ζώων που βρέθηκαν σε μια σπηλιά στο Μαρόκο ίσως να αποτελούν μερικές από τις παλαιότερες ενδείξεις για το τι φορούσαν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής.
Τα εργαλεία είναι μεταξύ 90.000 και 120.000 ετών και χρησιμοποιήθηκαν για την επεξεργασία του δέρματος — ειδικά για την αφαίρεση συνδετικού ιστού. Παρόμοια οστέινα εργαλεία εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από ορισμένους εργάτες δέρματος σήμερα.
Ο εγκέφαλος του Νεάντερταλ
Μιας και η ύλη του εγκεφάλου δεν διατηρείται καλά στα απολιθώματα, είναι πρακτικά αδύνατο να γνωρίζουμε πώς διαφέρουν οι σύγχρονοι ανθρώπινοι εγκέφαλοι από εκείνους των από καιρό εξαφανισμένων προγόνων μας, των Νεάντερταλ.
Από τα απολιθωμένα κρανία γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλός τους ήταν μεγάλος – λίγο μεγαλύτερος από τον δικό μας – αλλά μας λένε λίγα για τη νευρολογία και την ανάπτυξή τους.
Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο βρήκαν έναν συναρπαστικό τρόπο για να αρχίσουν να απαντούν σε αυτό το ερώτημα. Δημιούργησαν σταγόνες εγκεφαλικού ιστού γενετικά τροποποιημένο ώστε να φέρει ένα γονίδιο που ανήκε στους Νεάντερταλ και άλλους αρχαϊκούς ανθρωπότυπους, αλλά όχι στον Homo sapiens.
Παρότι η έρευνα βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα οργανοειδή του εγκεφάλου των Νεάντερταλ έχουν υποστεί σημαντικές αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης και σύνδεσης του εγκεφάλου.
Η πιο παλιά ιστορία που ειπώθηκε ποτέ;
Τέλος, αφιερώστε ένα λεπτό για να θαυμάσετε την παλαιότερη γνωστή εικονιστική ροκ τέχνη που δημιουργήθηκε από ανθρώπους, η οποία αποκαλύφθηκε στον κόσμο τον Ιανουάριο.
Βαμμένο με κόκκινη ώχρα σε ασβεστολιθικές σπηλιές στο νησί Sulawesi της Ινδονησίας, παρουσιάζει ένα αξιαγάπητο χοιρινό μυρμηγκιά που συμμετέχει σε μια μάχη ή κάποια άλλη αλληλεπίδραση με δύο άλλους.
Είναι τουλάχιστον 45.000 ετών και καθιστά αυτούς τους προϊστορικούς Πικάσο τους πρώτους γνωστούς αφηγητές.
Ancient human discoveries dominated 2021. Here’s what we learned, by Katie Hunt, CNN