Με αφορμή την επιτυχία του 19χρονου Ιρανού πρόσφυγα που αρίστευσε στις φετινές πανελλαδικές εξετάσεις ⫸ Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ήταν γι’ αυτό το παιδί το επιστέγασμα μιας σκληρής προσπάθειας τριών ετών και μιας πορείας σκληρής ● Η φυγή του από το Ιράν, το πέρασμα στην Τουρκία, η ζωή στο camp προσφύγων και τα χρόνια του σχολείου ● Απογοητευτική η εκπαιδευτική πραγματικότητα για τα προσφυγόπουλα στη Μυτιλήνη: δεν ξεπερνούν το 10% των παιδιών που μένουν κλεισμένα στα καμπ αυτά που καταφέρνουν να πάνε σχολείο.
Εφτασε στη Μυτιλήνη μέσα σε μια φουσκωτή βάρκα μόλις στα 16 του. Πρόλαβε να ζήσει την κόλαση της Μόριας και ευτυχώς είχε την τύχη να μεταφερθεί έγκαιρα στο παλιό καμπ του Καρά Τεπέ που όσο καιρό λειτούργησε, μόνο θετικά σχόλια είχε αποσπάσει.
Ο 19χρονος σήμερα Κουρός Ντουρμοχαμαντί Μπαγκί, πρόσφυγας από το Ιράν, ετοιμάζει ως αριστούχος τις αποσκευές του για Θεσσαλονίκη, εκεί όπου όπως όλα δείχνουν θα φοιτήσει στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, στο οποίο και επιθυμεί να εισαχθεί. Αλλωστε, με μέσο όρο βαθμολογίας 18,25, προφανώς θα το καταφέρει. Ο Κουρός ή Κύρος στα ελληνικά έγραψε 20 στα Μαθηματικά, 20 στη Φυσική, 19,5 στη Χημεία και 13,5 στην Εκθεση, αφού όταν ήρθε στην Ελλάδα δεν ήξερε ούτε μία λέξη στη γλώσσα μας. «Φυσικό λοιπόν να γράψω μόλις 13,5 στην Εκθεση. Τι να προλάβω να μάθω σε μόλις τρία χρόνια;», λέει ο ίδιος σε άψογα ελληνικά, τονίζοντας ωστόσο ότι έχει πολλά να μάθει ακόμα.
Πάντως αυτά που ήδη πέτυχε είναι πράγματι εντυπωσιακά. Δεύτερος στο Πρότυπο Λύκειο Μυτιλήνης και τέταρτος μαθητής σε όλη τη Λέσβο, «υποχρέωσε» τους καθηγητές του σε ειδική συνεδρίαση πριν από πέντε ημέρες να του απονείμουν έπαινο για τη ραγδαία βελτίωση που παρουσίασε όλο αυτό το διάστημα. Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ήταν για αυτό το παιδί το επιστέγασμα μιας σκληρής προσπάθειας τριών ετών και μιας πορείας σκληρής. Που ξεκίνησε με τη φυγή της τετραμελούς οικογένειας από το Ιράν η οποία, κυνηγημένη από το θεοκρατικό καθεστώς, κίνησε για την Τουρκία. Εκεί οι πενήντα μέρες που πέρασαν θα μείνουν σκληρά χαραγμένες στο μυαλό του Κουρός.
Ειδικά οι δύο τελευταίες, όταν οι διακινητές που είχαν αναλάβει να τους περάσουν στη Λέσβο υποχρέωσαν την οικογένεια να χωριστεί στα δύο «ώστε να μη δίνουν στόχο». Τότε ο Κουρός υποχρεώθηκε να μεγαλώσει απότομα, αναλαμβάνοντας χρέη κηδεμόνα και για τον μικρό του αδελφό. Φοβήθηκε ότι δεν θα έβλεπε ξανά τους γονείς του, αφού στο διάστημα αυτό τους συνέλαβε η αστυνομία. Ευτυχώς η οικογένεια κατάφερε να βρεθεί ξανά και να περάσουν Ελλάδα. Εκεί όμως τους περίμενε η Μόρια, αλλά ευτυχώς κατάφεραν να ξεφύγουν και να μεταφερθούν στο παλιό Καρά Τεπέ, όπου ο Κουρός ήρθε σε πρώτη επαφή με την εκπαίδευση χάρη σε μια ΜΚΟ που είχε αναλάβει ένα σχετικό πρόγραμμα.
«Η ζωή σε ένα camp προσφύγων είναι πολύ σκληρή, γιατί η ίδια σου η ζωή και οι καθημερινές σου ανάγκες εξαρτώνται από άλλους ανθρώπους. Χάνεις τον περισσότερο χρόνο σου για να περιμένεις σε ουρές, ουρά για το φαγητό, ουρά για το ντους, ουρά για την τουαλέτα, ουρά για την αίτηση ασύλου και ούτω καθεξής. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών μας εθελοντές μάς βοήθησαν πολύ, με όποιον τρόπο μπορούσαν. Εβλεπα όλους εκείνους τους εθελοντές που βοηθούσαν καθημερινά τους πρόσφυγες και ήθελα να τους ανταποδώσω την προσφορά. Ετσι ξεκίνησα να τους βοηθάω με τη διερμηνεία, γεγονός που μου έδωσε ελπίδα και με έκανε να αισθάνομαι χρήσιμος», θα γράψει σε ανύποπτο χρόνο για την εμπειρία του. Παράλληλα ασκούνταν στα ελληνικά μιλώντας με τους εργάτες. Ο ίδιος και ο μικρός αδελφός του σύντομα ξεκίνησαν και σε ένα κανονικό σχολείο, ενώ και η οικογένεια μετακόμισε σε διαμέρισμα. «Το σχολείο (σ.σ.: το 2ο ΕΠΑΛ) ήταν πραγματικά ένα καλό μέρος για εμάς για να βγούμε έξω από το camp και να μάθουμε κάτι».
Εκεί βέβαια δεν ήταν όλα ρόδινα. Οι συμμαθητές του, σύμφωνα με όσα γράφει ο Κουρός, τον υποδέχθηκαν επιφυλακτικά και η καραντίνα δεν βοήθησε στο να ξεπεραστεί η απόσταση, αλλά τον βοήθησε να συγκεντρωθεί στη μελέτη και να εξασκηθεί περαιτέρω στα ελληνικά. Ετσι σύντομα κατάφερε να κερδίσει και τους συμμαθητές του και την επόμενη χρονιά να δώσει με επιτυχία εξετάσεις στο Πρότυπο Λύκειο Μυτιλήνης που λειτουργεί υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
«Παρακολουθούσε συνεχώς και ήταν επιμελής. Τόσο εκείνος όσο και ακόμη μία μαθήτρια προσφυγοπούλα, που όμως ενάμιση μήνα πριν έφυγε με την οικογένειά της για Γερμανία», μας λέει ο διευθυντής του σχολείου, Αντώνης Νήρος.
Ο ίδιος αποδίδει μέρος της επιτυχίας του νεαρού και στο γεγονός της αποδοχής που έτυχε από συμμαθητές και καθηγητές. «Τον αγκαλιάσαμε όλοι από την πρώτη στιγμή», τονίζει, γεγονός που επιβεβαιώνει και ο ίδιος ο Κουρός, κάνοντας λόγο για σημαντική στήριξη από όλη τη μαθητική κοινότητα που τον βοήθησε να φτάσει στην επιτυχία.
Απογοητευτικά νούμερα
Δυστυχώς όμως υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά της εκπαιδευτικής προσφυγικής ιστορίας. Αυτή που λέει ότι στη Μυτιλήνη οι αριθμοί των μικρών προσφυγόπουλων που περνούν τα σκαλοπάτια ενός σχολικού κτιρίου δεν ξεπερνούν το 10% των παιδιών που μένουν κλεισμένα στα καμπ, όταν στον γενικό προσφυγικό πληθυσμό του νησιού τα παιδιά ηλικίας 5-18 ετών φτάνουν ή και ξεπερνούν το 30% του εκάστοτε συνόλου. Χαρακτηριστικοί είναι και οι αριθμοί των παιδιών που φοίτησαν στα σχολεία της Μυτιλήνης όλα αυτά τα χρόνια της προσφυγικής κρίσης.
Τη σχολική χρονιά 2016-17 οι εγγραφές ήταν μόλις 35, ενώ κανείς δεν διέμενε σε ΚΥΤ
■ Το 2017-18 ήταν 168 με διαμένοντες σε ΚΥΤ τους 85 από αυτούς
■ Το 2018-19 ήταν 530 με διαμένοντες σε ΚΥΤ τους 300 από αυτούς
■ Το 2019-20 ήταν 450 με διαμένοντες σε ΚΥΤ τους 213 από αυτούς
■ Το 2020-21 ήταν 217 με διαμένοντες σε ΚΥΤ τους 150 από αυτούς.
Εξίσου απογοητευτικά είναι και τα νούμερα όσων αποφοίτησαν από τα σχολεία αυτά, αφού το ποσοστό δεν ξεπέρασε το 10%. Οι λόγοι αφορούσαν κυρίως τη μετακίνηση των οικογενειών λόγω των διαδικασιών ασύλου, την καραντίνα κ.ά., ανεξάρτητα από τη θέληση των παιδιών στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η «Ανίζ» από το Αφγανιστάν, συμμαθήτρια του Κουρός στο Πρότυπο Λύκειο, η οποία είναι τώρα στη Γερμανία και η οποία, σε έκθεση που είχε γράψει στο πλαίσιο εργαστηρίων δημιουργικής γραφής, αναφέρει τα εξής χαρακτηριστικά: «Μια μέρα θα βελτιωθώ και θα αποδείξω στους ανθρώπους που μισούν τους πρόσφυγες ότι μια προσφυγοπούλα μπορεί να τα καταφέρει. Κάποιες νύχτες, όταν πέφτω για ύπνο, σκέφτομαι το μέλλον μου (…) Στο μέλλον θέλω να μείνω στην Ελλάδα και να μάθω πολύ καλά ελληνικά, γιατί έτσι θα καταφέρω να φοιτήσω στο Γενικό Λύκειο. Θέλω να τελειώσω το σχολείο και μετά να σπουδάσω Μαθηματικά στο καλύτερο Πανεπιστήμιο. Θέλω να γίνω μαθηματικός, όπως μια διάσημη Ελληνίδα μαθηματικός, η Υπατία, που έζησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου».
Αλλη περίπτωση
Ακόμα ίσως πιο χαρακτηριστική είναι και η εξής ιστορία που μας διηγήθηκε καθηγήτρια σε Λύκειο της Μυτιλήνης: «Πριν από 7 χρόνια ένα παιδί, τότε ήταν 16 χρόνων, από το Αφγανιστάν, πήγε μόνο του σε ένα από τα δύο σχολεία που στεγάζονται στο κτίριο που στεγάζει σήμερα το Πρότυπο για να ζητήσει να γραφτεί. Η απάντηση που πήρε ήταν: Παιδί μου, αυτό το σχολείο δεν είναι για σένα. Το παιδί όμως είχε πολύ πείσμα. Γράφτηκε στο Εσπερινό. Επειτα από λίγα χρόνια έφυγε και πήγε να δουλέψει στη Θεσσαλονίκη, από όπου αποφοίτησε από Εσπερινό Λύκειο. Σήμερα τελειώνει το δεύτερο έτος στη Σχολή Διεθνών Ευρωπαϊκών και Οικονομικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Δυτ. Μακεδονίας και δουλεύει παράλληλα στην Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων».
Ξεχείλισε η υποκρισία
Την αδιαμφισβήτητη επιτυχία του Κουρός, που συγκίνησε την κοινή γνώμη και απέδειξε το πόσο χρήσιμοι μπορούν να αποδειχθούν στην κοινωνία οι πρόσφυγες, έσπευσαν να καπηλευτούν το μέγαρο Μαξίμου και φυσικά τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ με διθυραμβικές αναφορές, διανθισμένες με μεγάλη δόση συναισθηματισμού.
Αυτά ακριβώς τα ΜΜΕ που δεν χάνουν ευκαιρία να αναφερθούν αρνητικά στους πρόσφυγες και μετανάστες, που αδιαφορούν για τα εγκλήματα στα σύνορα, που στο τέλος της ημέρας, πιστά στο κυβερνητικό αφήγημα, παρουσιάζουν το προσφυγικό κύμα ως εθνική απειλή. Το αφήγημα μιας κυβέρνησης που τώρα πρώτη έδωσε το σύνθημα για πανηγυρισμούς και αφιερώματα, ανακοινώνοντας ότι ο Κουρός κλήθηκε από τον πρωθυπουργό σε συνάντηση, όπως και από την υπ. Παιδείας Νίκη Κεραμέως. Ναι, της ίδιας κυβέρνησης που εδώ και τρία χρόνια έχει κάνει σημαία την άποψη Πλεύρη και Γεωργιάδη ότι σε αυτούς πρέπει να κάνουμε τον βίο αβίωτο και ότι φύλαξη των συνόρων δεν νοείται χωρίς απώλειες. Της κυβέρνησης των επαναπροωθήσεων χιλιάδων ανθρώπων, των απαγωγών, των κλοπών, των καταγγελλόμενων βιασμών και δολοφονιών προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο και στον Εβρο.
Ο άριστος Κουρός, λοιπόν, αφού δεν θαλασσοπνίγηκε και δεν εκδιώχθηκε κακήν κακώς, κέρδισε μια θέση στην καρδιά του πρωθυπουργού, του πρύτανη του ΑΠΘ, των τηλεοπτικών μαγκαζίνο και όλων όσοι ανατριχιάζουν στη θέα του «ξένου». Χιλιάδες άλλοι -λιγότερο τυχεροί, λιγότερο άριστοι, μέτριοι- έχουν κερδίσει μια θέση στην επίγεια κόλαση.