Με διδακτορικό στη… φωτογένεια | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η τέχνη των φωτογραφικών προκηρύξεων, με «χειρουργική» αναφορά στο προσοντολόγιο των υποψηφίων, σε «σπάνια» και ιδιαίτερα λεπτομερή γνωστικά αντικείμενα είναι γνωστή στα ελληνικά πανεπιστήμια. Στόχος; Να βολευτούν «δικοί μας άνθρωποι». Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι σχετικές καταγγελίες, οι οποίες έχουν φθάσει σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Το πρόβλημα παρατηρείται στα νέα τμήματα που προέκυψαν μετά την «πανεπιστημιοποίηση» των ΤΕΙ το 2019 και χρειάζονται θέσεις διδασκόντων. Χαρακτηριστικά, από τις νέες 550 θέσεις διδασκόντων στα ΑΕΙ, πολλές δίνονται στα καινούργια τμήματα για διδασκαλία κρίσιμων μαθημάτων τους. Οπως πάει όμως η κατάσταση, εάν προκριθούν οι «ημέτεροι» οι οποίοι θα αποτελέσουν τη βάση για τη στελέχωση και ανάπτυξη των τμημάτων, αυτά θα βουλιάξουν στην εσωστρέφεια και την αναξιοκρατία. Την ίδια στιγμή, μένουν εκτός νέοι επιστήμονες με σημαντικά ακαδημαϊκά προσόντα αλλά χωρίς τις κατάλληλες γνωριμίες εντός του πανεπιστημιακού κατεστημένου.

Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» σε περιφερειακό τμήμα του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος που έχει έδρα στη Θεσσαλονίκη, δύο θέσεις επίκουρων καθηγητών έχουν προκηρυχθεί «φωτογραφικά» και πολύ εξειδικευμένα, με σκοπό να δημιουργήσουν αθέμιτο πλεονέκτημα για συγκεκριμένους υποψηφίους. «Οι θέσεις θα μπορούσαν να έχουν οριστεί σε κάποιο ευρύ και συμπαγές αντικείμενο», λένε υποψήφιοι που έχουν κάνει την καταγγελία, η οποία έφτασε αρμοδίως στο υπ. Παιδείας. Και στις δύο περιπτώσεις τους όρους κάθε προκήρυξης φέρεται να πληρούν υποψήφιοι-συνεργάτες στελεχών του τμήματος και μελών της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής για τη θέση. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές οι διδάσκοντες θα έπρεπε να είχαν ζητήσει να εξαιρεθούν από τη διαδικασία εκλογής επικαλούμενοι αδυναμία να είναι αμερόληπτοι (conflict of interest). «Είναι όντως θλιβερή η κατάσταση», σχολίασε υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου όταν ενημερώθηκε για τα γεγονότα. Να σημειωθεί ότι πρόσφατα είχε έλθει στο προσκήνιο περίπτωση στο Μαθηματικό Καστοριάς, όπου από τους τριάντα υποψηφίους ο μόνος που προκρίθηκε εμφανίστηκε να είναι συγγενής στελέχους του τμήματος. Οταν τα γεγονότα έγιναν γνωστά στο υπ. Παιδείας, δόθηκε οδηγία η διαδικασία να αρχίσει εκ νέου. 

Ως προς τη διαδικασία της «φωτογραφικής» προκήρυξης, η γενική συνέλευση του τμήματος περιγράφει με λεπτομέρεια το γνωστικό αντικείμενο της θέσης, ώστε αυτό να μπορεί να καλυφθεί μόνο από έναν υποψήφιο. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις «μαγειρεύεται» η σύνθεση του εκλεκτορικού σώματος. «Η γενική συνέλευση δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Δυστυχώς είναι συνένοχη», παρατηρεί στην «Κ» μέλος ΔΕΠ του ΕΚΠΑ.

«Πρέπει να περάσει η αντίληψη στους πανεπιστημιακούς ότι οι επιλογές υποψηφίων διδασκόντων πρέπει να διαπνέονται από αριστεία και οι θέσεις να είναι σε αντικείμενα που θα βοηθούν την ανάπτυξη κάθε τμήματος στις βασικές επιστημονικές κατευθύνσεις που λείπουν από τον τομέα», ανέφερε στην «Κ» ο Περικλής Μήτκας, πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) και τέως πρύτανης του ΑΠΘ. 

«Είναι αναγκαίο τα ΑΕΙ να παρακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις στη δημιουργία γνωστικών αντικειμένων. Σήμερα πλέον οι επιστήμες που έχουν ενταχθεί στα πανεπιστήμια είναι πολλαπλάσιες αυτών που υπήρχαν πριν από μερικές δεκαετίες, ενώ και οι κλασικές επιστήμες γνωρίζουν τεράστια εξειδίκευση. Παράλληλα, έχει μεγαλώσει και η παραγωγή διδακτορικών και επομένως ο αριθμός όσων αναζητούν ακαδημαϊκή καριέρα. Οι προκηρύξεις πρέπει να γίνονται στο ευρύτερο αντικείμενο του τομέα και όχι ενός μαθήματος ή (ακόμα χειρότερα) ενός τίτλου διδακτορικού», δηλώνει στην «Κ» η καθηγήτρια στο τμήμα Οικονομικής Επιστήμης ΕΚΠΑ Ευγενία Μπουρνόβα.

Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις τμημάτων παλαιότερων ΑΕΙ υπάρχουν αντικείμενα εξόφθαλμα παράδοξα, που προκαλούν σκωπτικά σχόλια από πανεπιστημιακούς. «Τον τελευταίο καιρό έχει παρατηρηθεί στις προκηρύξεις για θέσεις καθηγητών στα ΑΕΙ ένα φαινόμενο υπερεξειδίκευσης. Τα γνωστικά αντικείμενα που προκηρύσσονται γίνονται όλο και πιο στενά και εξειδικευμένα. Το φαινόμενο έχει ως αποτέλεσμα ένα στρεβλό τρόπο εκπαίδευσης των μελλοντικών πτυχιούχων», λέει στην «Κ» ο Στέλιος Παναγούτσος, καθηγητής Ιατρικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Και τονίζει: «Η εμβάθυνση στη γνώση και η εξειδίκευση έχουν ως αποτέλεσμα τις επιστημονικές ανακαλύψεις. Ομως η προπτυχιακή εκπαίδευση έχει στόχο τη δημιουργία πτυχιούχων με ευρύτητα γνώσεων και δεξιοτήτων για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Επομένως, τα γνωστικά αντικείμενα για τα οποία προσλαμβάνονται οι καθηγητές πρέπει να είναι ευρύτερα και να αντιστοιχούν σε τουλάχιστον εξαμηνιαία μαθήματα. Εξάλλου για εξειδίκευση υπάρχουν οι επόμενοι κύκλοι σπουδών, τα μεταπτυχιακά προγράμματα και η εκπόνηση διατριβής».

​​​​​​«Οι φωτογραφικές προκηρύξεις νέων θέσεων καθηγητών στα ΑΕΙ ξεκινούν από τον ορισμό του γνωστικού αντικειμένου στη προκήρυξη της νέας θέσης. Ο νόμος ορίζει ότι τα γνωστικά αντικείμενα που προκηρύσσονται πρέπει να αποτελούν: (α) πλήρη κλάδο της οικείας επιστήμης και (β) αναγνωρισμένη ειδικότητα ενός κλάδου της επιστήμης. Η ερώτηση λοιπόν είναι αν η πολιτεία και τα ΑΕΙ διαθέτουν μηχανισμούς ελέγχου της νομιμότητας, ώστε να επιβεβαιώνεται η επιταγή του νόμου», λέει στην «Κ» ο Λουκάς Βλάχος, που ήταν καθηγητής στο τμήμα Φυσικής ΑΠΘ. «Ο μόνος τρόπος αποφυγής φωτογραφικών προκηρύξεων είναι τα γνωστικά αντικείμενα να προκύπτουν αβίαστα και να έχουν προσδιοριστεί από τη στρατηγική ανάπτυξης που έχει επεξεργαστεί το κάθε τμήμα. Να εγκρίνονται από το πρυτανικό συμβούλιο πριν από την προκήρυξη θέσεων και να μην δημιουργούνται παραμονές της προκήρυξης μιας νέας θέσης καθηγητή στο τμήμα. Θα πρέπει επίσης να αποκλείονται από το εκλεκτορικό σώμα συγγενικά πρόσωπα, επιβλέποντες διδακτορικών διατριβών και να αποφεύγονται συν-συγγραφείς ερευνητικών εργασιών με τους υποψηφίους. Επίσης, οι υποψήφιοι να μην έχουν όλα τα πτυχία τους και ειδικά το τελευταίο από το πανεπιστήμιο στο οποίο βάζουν υποψηφιότητα ή να έχουν εργαστεί σε άλλο ΑΕΙ ή ερευνητικό κέντρο ελληνικό ή διεθνές για τρία χρόνια μετά τη λήψη του διδακτορικού».

Στοιχηματισμός και πολυπλοκότητα

Σε ΑΕΙ υπάρχουν γνωστικά αντικείμενα θέσεων διδασκόντων τα οποία θεωρείται πως δεν είναι ευρέα. Ενδεικτικό είναι το γνωστικό αντικείμενο «Στατιστική φυσική κραμάτων, ημιαγωγών και πολυπλοκότητα κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων» και «Χαοτικά ηλεκτρονικά κυκλώματα και νανοδιατάξεις». Φυσικοί που μίλησαν στην «Κ» αμφισβητούν ότι ανταποκρίνονται σε κάποιο αυτοτελές ή ευρύ αντικείμενο της Φυσικής. Βεβαίως υπάρχει και η αντίθετη άποψη. Επίσης, σταχυολογώντας από την πλατφόρμα ΑΠΕΛΛΑ (όπου αναρτώνται οι νέες θέσεις και τα μέλη ΔΕΠ για τα εκλεκτορικά σώματα) παράδοξα αντικείμενα είναι «Η διοίκηση και ανάπτυξη εθελοντών σε αθλητικά γεγονότα» καθώς και η «Οργάνωση ποδοσφαίρου-αθλητικός στοιχηματισμός». Παράλληλα, υπάρχει αντικείμενο «Πολυμεσική, ευφυής, Φυσική και συναισθηματική αλληλεπίδραση». Από την πλευρά της, η πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Χρυσή Βιτσιλάκη, δήλωσε στην «Κ» ότι «υπάρχουν γνωστικά αντικείμενα που είναι παράδοξα και άλλα που δεν είναι, καθώς στην εποχή μας έχουμε μπει στην προηγμένη τεχνολογία. Πρέπει να μελετηθούν και υπ’ αυτό το πρίσμα των νέων εξελίξεων της επιστήμης».

«Εκδόσεις ΕΚΠΑ», αλλά και κανάλι στο YouTube 

Στους επόμενους στόχους του YouTube καναλιού του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι σειρά συνεντεύξεων από επιφανείς Ελληνες και Ελληνίδες.

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών ίδρυσε διαδικτυακό κανάλι στο YouTube για την παρουσίαση διαλέξεων και συζητήσεων με καθηγητές του Ιδρύματος –ενδεικτικά έχουν δεχθεί να συμμετάσχουν η Μαρία Ευθυμίου, ο Σωτήρης Τσιόδρας, ο Νίκος Αλιβιζάτος, ο Τάσος Γιαννίτσης– αλλά και συνεντεύξεων με επιφανείς Eλληνες και Ελληνίδες. Και δεν είναι τα μόνα που περιλαμβάνει το νέο βήμα εξωστρέφειας του ιστορικότερου ΑΕΙ της χώρας. Στο ίδιο πλαίσιο, όπως παρουσιάζει σήμερα η «Κ», το ΕΚΠΑ αποφάσισε την ίδρυση τμήματος Πανεπιστημιακών Εκδόσεων για σειρά επιστημονικών βιβλίων αλλά και λευκωμάτων, μεταφράσεων και ειδικών εκδόσεων. 

Ειδικότερα, έπειτα από πρωτοβουλία του πρύτανη Θάνου Δημόπουλου και με σχετική απόφαση της Συγκλήτου ιδρύθηκε τμήμα Πανεπιστημιακών Εκδόσεων. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο υπεύθυνος των Εκδόσεων Σέργιος Θεοδωρίδης, ομότιμος καθηγητής του τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, ο στόχος των Εκδόσεων ΕΚΠΑ είναι πολλαπλός. Η πρώτη διάσταση παρέμβασής τους αφορά τη συγγραφή διδακτικών/εκπαιδευτικών βιβλίων, τόσο από καθηγητές του ΕΚΠΑ αλλά και από όποιον άλλον ενδιαφέρεται να εκδώσει υψηλού κύρους σχετικά συγγράμματα. Η άλλη διάσταση αναφέρεται στην δημοσίευση επιστημονικών βιβλίων, μεταφράσεων, ειδικών εκδόσεων, λευκωμάτων, πρακτικών συνεδρίων, στο πλαίσιο του προαναφερθέντος επιστημονικού, πολιτιστικού και κοινωνικού ρόλου του ΕΚΠΑ. «Εκδόσεις που να εκμεταλλεύονται ηλεκτρονικά μέσα και σύγχρονες διαδραστικές τεχνολογίες είναι στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων μας. Πέρα από τις έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις, online μαθήματα διδακτικού ή και ευρύτερου πολιτιστικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος αποτελούν, επίσης, μία από τις βασικές προτεραιότητες των εκδόσεων», τονίζει ο κ. Θεοδωρίδης.

Οργανωτικά, οι Εκδόσεις ΕΚΠΑ εντάσσονται στην εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του ΕΚΠΑ, της οποίας πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου είναι ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας Νίκος Θωμαΐδης. Αλλωστε, τα έσοδα των εκδόσεων θα αξιοποιούνται υπέρ του εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου του ΕΚΠΑ. 

Παράλληλα, οι Εκδόσεις ΕΚΠΑ προχώρησαν στην ίδρυση σχετικού YouTube καναλιού. «Στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, μία τέτοια διάσταση δραστηριότητας δεν ήταν δυνατόν να είναι απούσα. Το μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν πλέον μία από τις κύριες πηγές διάχυσης γνώσης και κοινωνικής παρέμβασης. Ενα σύγχρονο πανεπιστήμιο που οφείλει να είναι ενεργό μέρος του κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού γίγνεσθαι θα πρέπει να εκμεταλλευθεί τις τεράστιες δυνατότητας που δίνουν τα κοινωνικά δίκτυα. Μία τέτοια παρέμβαση θα αποτελέσει και ανάχωμα στην παραπληροφόρηση που διαχέεται σε αυτά, σε όλους τους τομείς, από την επιστήμη, την ιστορία αλλά και τις διάφορες “ιδεολογίες”. Οι νέες γενιές, τα πρώτα μέσα από τα οποία θα προσπαθήσουν να αντλήσουν την πληροφόρησή τους είναι το YouTube και η Wikipedia. Εκεί θα “ψάξουν” να εντοπίσουν κάποιο μάθημα, κάποια διάλεξη, κάποια αναφορά. Και δυστυχώς, εκεί υπάρχουν και πολλά “σκουπίδια”, τα οποία είναι επιστημονικά ατεκμηρίωτα ή/και συχνά “ιδεολογικά” επικίνδυνα», λέει ο κ. Θεοδωρίδης. Ηδη, στο πλαίσιο του ευρύτερου προγραμματισμού του καναλιού έχει προταθεί να συμμετάσχουν και έχουν δεχθεί καθηγητές του Ιδρύματος όπως ο συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος, ο οικονομολόγος Τάσος Γιαννίτσης, η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου, ο λοιμωξιολόγος Σωτήρης Τσιόδρας. Επίσης, αναμένεται να προταθεί στον πλανητικό επιστήμονα Σταματή Κριμιζή, τον καθηγητή Φυσικής Δημήτρη Νανόπουλο και τον καθηγητή Κοινωνιολογίας Κωνσταντίνο Τσουκαλά.  

Διαλέξεις για το ’21

Το YouTube κανάλι του ΕΚΠΑ έχει ήδη εγκαινιασθεί και φιλοξενεί τη σειρά διαλέξεων «21 διαλέξεις για το ’21» με την εποπτεία της καθηγήτριας Μαρίας Ευθυμίου και του καθηγητή Ευάγγελου Καραμανωλάκη. Ηδη, πέντε διαλέξεις από τη σειρά έχουν αναρτηθεί. Στους επόμενους στόχους του YouTube καναλιού, που είναι ήδη σε προετοιμασία, είναι σειρά συνεντεύξεων από επιφανείς Ελληνες και Ελληνίδες. Πέρα από τη γνωριμία των προσωπικοτήτων αυτών και του έργου τους με το ευρύτερο κοινό, στόχος είναι η σειρά να αποτελέσει και αρχειακό υλικό για τις επόμενες γενιές, μία ζωντανή καταγραφή για τον ιστορικό του μέλλοντος. Στα ελληνικά ΑΕΙ και ερευνητικά ινστιτούτα υπηρετεί ένας μεγάλος αριθμός διεθνούς κύρους επιστημόνων που συχνά παραμένουν άγνωστοι στο ευρύτερο κοινό. 

Μία άλλη σειρά που προγραμματίζεται στο πλαίσιο του YouTube καναλιού είναι αυτή των θεματικών ενοτήτων, όπου θα γίνονται συζητήσεις μεταξύ δύο ειδικών σε σχετικά θέματα και θα απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό. Παραδείγματα τέτοιων θεματικών ενοτήτων είναι η Ιστορία, η Tεχνολογία και Kοινωνία, ο Aραβικός Πολιτισμός, η Ιστορία Επιστημών, η Βιολογία, η Πολιτική, η Οικονομία, η Σύγχρονη Νεοελληνική Τέχνη κ.ά. «Στόχος μας είναι να απευθυνθούμε στους φοιτητές αλλά και σε ένα ευρύτερο κοινό. Δεν μπορώ να μιλήσω ακόμη για τη φόρμα των συνεντεύξεων, αλλά θα αποφύγουμε τον ακαδημαϊσμό», λέει στην «Κ» η Εύα Στεφανή, καθηγήτρια Κινηματογράφου στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ. Τα projects του καναλιού θα οργανώνονται στο εργαστήριο Οπτικοακουστικών Μέσων του τμήματος, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2015 επί προεδρίας Γιώργου Πλειού με διευθύντρια του εργαστηρίου για πολλά χρόνια την νυν διευθύντρια της Ταινιοθήκης Μαρία Κομνηνού.

Οπως δήλωσε στην «Κ» ο πρύτανης του ιδρύματος Θάνος Δημόπουλος, «οι Εκδόσεις ΕΚΠΑ ευελπιστούν ότι μέσα από τη σφαιρική αυτή δραστηριότητα να αποτελέσουν έναν από τους επιστημονικούς πόλους έλξης και γενικότερα πολιτιστικής παρέμβασης για την ελληνική κοινωνία σε μια εποχή γρήγορων αλλαγών και ανακατατάξεων. Το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να αγκαλιάσει τη δημοκρατία και να την “υπενθυμίζει” στην κοινωνία σαν το πολύτιμο αγαθό. Και δημοκρατία δεν νοείται χωρίς επιστήμη, χωρίς πολιτισμό, χωρίς ιδεολογικές συζητήσεις που να αγκαλιάζουν ισότιμα όλο το ιδεολογικό φάσμα, χωρίς τέχνες». 

Πηγή άρθρου: www.kathimerini.gr