Των Marc Pierini και Francesco Siccardi
Η Τουρκία έχει διεξάγει τέσσερις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά μήκος των συνόρων της με τη Σύρια, στο διάστημα 2016-2020. Στις 26 Μαΐου, η ανακοίνωση του προέδρου Ερντογάν ότι η Τουρκία θα διεξάγει μια νέα επιχείρηση στη Βόρεια Σύρια, επικυρώθηκε από το τουρκικό συμβούλιο εθνικής ασφάλειας για να “καθαρίσει τα νότια σύνορα της από την απειλή της τρομοκρατίας”. Πυρά του τουρκικού πυροβολικού στην περιοχή άρχισαν να καταγράφονται από τις αρχές Ιουνίου, ενώ η Ρωσία έχει εντείνει τις στρατιωτικές περιπολίες στα μέρη της Βόρειας κυρίας που ελέγχει. Γιατί η Τουρκία να ξεκινήσει μια νέα τέτοια επιχείρηση τώρα;
Η Άγκυρα ελέγχει μεγάλες εκτάσεις εδάφους στη Βόρεια Σύρια, αλλά οι προηγούμενες προσπάθειές της να καθιερώσει μια συνεχόμενη ζώνη ασφαλείας 30 χλμ σε όλο το σύνολο των συνόρων Τουρκίας-Συρίας, έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής. Τα τουρκικά στρατεύματα και οι συνεργάτες των ακόμη δεν ελέγχουν ένα τμήμα περίπου 70 χλμ στα ανατολικά και στα δυτικά της πόλης Κομπανι, καθώς και ένα μεγάλο τμήμα της επικράτειας γύρω από την πόλη Καμισλί, σε όλη τη διαδρομή μέχρι τον ποταμό Τίγρη στα ανατολικά. Σε αυτές τις περιοχές, η Τουρκία έχει επανειλημμένως μπλοκαριστεί από τις ρωσικές δυνάμεις, ενώ δημιουργήθηκε ένας μηχανισμός “κοινής περιπολίας” μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας.
Υπάρχουν τέσσερις προφανείς λόγοι για μια τέτοια επιχείρηση. Πρώτον, η κατάληψη του πλήρους ελέγχου μίας ακόμη ζώνης ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας, θα είναι η λογική συνέχεια των προηγούμενων τουρκικών επιχειρήσεων στη Βόρεια Σύρια. Θα ταίριαζε επίσης με ένα μόνιμο θέμα της πολιτικής της Άγκυρας -την αντιμετώπιση του ΡΚΚ, το οποίο θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση και τη συριακή θυγατρική της, Μονάδες Λαϊκής Άμυνας (YPG). Δεν υπάρχει τίποτα νέο εδώ, εκτός από το σπάσιμο του status quo που επιτεύχθηκε με τις ρωσικές δυνάμεις στην περιοχή, όταν η επιχείρηση Άνοιξη Ειρήνης σταμάτησε τον Οκτώβριο του 2019.
Δεύτερον, η Άγκρα μπορεί να υπολογίζει ότι η Ρωσία, έτσι και αλλιώς απασχολημένη με την εισβολή στην Ουκρανία, μπορεί να μην έχει τον χρόνο και τους πόρους να αποτρέψει μια νέα τουρκική εισβολή, ούτε την πολιτική νομιμότητα να εναντιωθεί σε αυτή, λόγω των δικών της επιχειρήσεων στο Ντονμπάς. Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι, σύμφωνα με το συριακό παρατηρητήριο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Ρωσία έχει ενισχύσει τη βάση της στο αεροδρόμιο Καμισλι με αεροπλάνα, ελικόπτερα και αντιαεροπορικούς πυραύλους. Οι αμερικανικές δυνάμεις είναι επίσης παρούσες στο νότιο περιθώριο αυτής της ζώνης, σύμφωνα με την ίδια πηγή.
Τρίτον, με βάση τη δυτική σκοπιά, υπάρχει αναπόφευκτα μια εσωτερική πολιτική διάσταση σε μια τέτοια επιχείρηση, παρόμοια με την αντίρρηση που εξέφρασε η Τουρκία για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, ώστε να συμπεριλάβει τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Με τον Ερντογάν να αντιμετωπίζει δραματικά δυσμενείς προεκλογικές δημοσκοπήσεις και μια δεινή οικονομική κατάσταση, συμπεριλαμβανομένου του εκτοξευμένου πληθωρισμού και της πτώσης των ξένων επενδύσεων, ο πειρασμός του να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους γύρω από τη σημαία και να σιωπήσει την κριτική από την αντιπολίτευση σε ένα ζήτημα εθνικού συμφέροντος, είναι προφανής. Επιπλέον, όσο περισσότερο επικρίνεται η επιχείρηση από ξένες δυνάμεις, τόσο πιο χρήσιμη θα μπορούσε να θεωρηθεί από την τουρκική ηγεσία, η οποία είναι πάντα πρόθυμη να παρουσιάζεται ως μια δύναμη πλήρως ανεξάρτητη από τη Ρωσία και τη Δύση.
Τέταρτο, εάν η επιχείρηση αποδειχθεί επιτυχημένη και βιώσιμη, θα ενισχύσει το σχέδιο της Άγκυρας για “εθελοντικό επαναπατρισμό” των Σύριων προσφύγων από την Τουρκία, σημειώνοντας έτσι έναν ακόμη πόντο στην εγχώρια πολιτική σκηνή, εν μέσω αυξανόμενης δυσαρέσκειας με την παρουσία προσφύγων.
Μια επίσημη ανακοίνωση από την τουρκική προεδρία ανέφερε ότι η σχεδιαζόμενη επιχείρηση στη Βόρεια Σύρια συζητήθηκε από τον Ερντογάν και τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν στις 30 Μαΐου, ενώ μια παράλληλη δήλωση από το Κρεμλίνο παρέμεινε σιωπηλή για το θέμα. Στη Σύρια, η Ρωσία υποστηρίζει το καθεστώς Άσαντ και την πλήρη κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Παρά την εμπιστοσύνη που εκφράστηκε από επίσημους κύκλους στην Άγκυρα, είναι δύσκολο να αντιληφθούμε γιατί, σε μια περίοδο που αντιμετωπίζει ολόκληρο το δυτικό μπλοκ μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, η Ρωσία θα επέτρεπε σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ να κινηθεί τόσο αποφασιστικά ενάντια στην πολιτική της για τη Σύρια. Για τη Μόσχα, οποιαδήποτε αποτυχία να προστατεύσει τα συμφέροντα της στην περιοχή, θα θεωρούνταν ευρέως ως μια ένδειξη αδυναμίας.
Η σχέση μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν είναι σύνθετη και τα τελευταία χρόνια πολύ σοβαρά περιστατικά έχουν συμβεί μεταξύ των δύο στρατών στη Σύρια και στον εναέριο χώρο της. Εκτός κι αν υποθέσει κανείς ότι υπάρχει ήδη μια κρυφή συνεννόηση, αυτή τη φορά οι κίνδυνοι για την Άγκυρα είναι βέβαιο ότι θα είναι υψηλότεροι από το συνηθισμένο.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://carnegie-mec.org/diwan/87248