Γενοκτονία Αρμενίων: συγκυρία και αναγνώριση

Η Ουάσιγκτον περίμενε ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις από την Τουρκία στην αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να προχωρήσει σε αυτή την ιστορική κίνηση. Στο ερώτημα γιατί τώρα, όμως, η απάντηση είναι σύνθετη και δεν προδικάζει απαραίτητα τις μελλοντικές εξελίξεις. 

Η μέχρι τώρα στάση του προέδρου Μπάιντεν δείχνει μια θεσμική προσέγγιση στις σχέσεις με την Τουρκία, καθώς επιχειρεί να θέσει όρους και κανόνες στις σχέσεις του με τον Τούρκο ομόλογό του. Είναι χαρακτηριστικό το μήνυμα που διαμηνύει συνεργάτης του, ότι «τελείωσε η εποχή της διπλωματίας των γαμπρών». Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει επίσης καταστήσει σαφές ότι δεν θα διστάζει να καταδικάζει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.

Την ίδια στιγμή όμως, με πολλά ανοικτά θέματα με την Τουρκία, η αμερικανική διπλωματία προσπαθεί να τα ξεχωρίσει, ώστε να βρει λύσεις στα πιο κρίσιμα από αυτά. Ο φόβος των διπλωματών ήταν ότι η αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας θα μπορούσε να εκτροχιάσει αυτές τις προσπάθειές τους. Στο ερώτημα λοιπόν γιατί έγινε τώρα, η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί στο βάρος της προεκλογικής δέσμευσης που αισθανόταν ο ίδιος ο πρόεδρος, αλλά και την πίεση που δεχόταν από το Κογκρέσο.

Η αναγνώριση της γενοκτονίας σε αυτή τη συγκυρία, ωστόσο, αντανακλά επίσης την επιδείνωση των διμερών σχέσεων. Οπως σημείωσε ο τουρκολόγος Ράιαν Τζίντζερας στην εφημερίδα Washington Post, «η αναγνώριση μιας σφαγής που συνέβη πριν από περισσότερα από 100 χρόνια δεν είναι μόνο μια ξεκάθαρη επιβεβαίωση της ιστορικής αλήθειας αλλά και μια ένδειξη της μεταλλασσόμενης πολιτικής πραγματικότητας». Γεγονός είναι ότι η απόσταση μεταξύ των δύο χωρών έχει μεγαλώσει, ενώ η αντίδραση της Τουρκίας έχει μικρότερη σημασία για την αμερικανική εξωτερική πολιτική σε σχέση με το παρελθόν. Οπως έλεγε χαρακτηριστικά Ελληνας διπλωμάτης, «και τι μπορεί να κάνει ο Ερντογάν; Να αποκλείσει τους Αμερικανούς από τη βάση του Ιντσιρλίκ»; Σύμφωνα με πληροφορίες, το ίδιο το Πεντάγωνο έχει εξετάσει αυτό το ενδεχόμενο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν προσπάθησε να περιορίσει τις αντιδράσεις της Τουρκίας. Ενημέρωσε ο ίδιος τον πρόεδρο Ερντογάν για τις προθέσεις του μία ημέρα πριν, ενώ τον κάλεσε σε μια συνάντηση στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ για να συζητήσουν το εύρος των διμερών και περιφερειακών θεμάτων. Παράλληλα, η δήλωσή του για τη Γενοκτονία των Αρμενίων ήταν προσεκτική, καθώς αναφέρεται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και όχι στην Τουρκία. Αυτό βέβαια δεν ικανοποιεί το νεοοθωμανικό αφήγημα του Ερντογάν, καθώς ο αναθεωρητισμός του βασίζεται στην κληρονομιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με μια έξτρα δόση ισλαμισμού.

Με την αναγνώριση της γενοκτονίας να επιβεβαιώνει τη δέσμευση του προέδρου Μπάιντεν στα ανθρώπινα δικαιώματα, η συζήτηση πλέον αναμένεται να στραφεί στα ενεργά ζητήματα της διμερούς και περιφερειακής ατζέντας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι συνεργάτες του προέδρου θα κληθούν να αντιμετωπίσουν με αποφασιστικότητα τα πολλά αγκάθια των αμερικανοτουρκικών σχέσεων και να προσπαθήσουν να συνεργαστούν με την Τουρκία στη Συρία, στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και της κακόβουλης επιρροής στην περιοχή. Οσο για την ελπίδα ότι θα τη διατηρήσουν «ευθυγραμμισμένη με τη Βορειοατλαντική Συμμαχία», αυτή μένει να αποδειχθεί αν είναι ρεαλιστική.

Πηγή άρθρου: www.kathimerini.gr